میلگرد ریشه چیست + ویژگی‌ها و 2 روش اجرای میلگرد انتظار

میلگرد ریشه چیست؟

میلگرد انتظار یا میلگرد ریشه (به انگلیسی Dowel rebar یا Reinforcement Dowel) از انواع میلگردهای فولادی است که به شکل کوتاه و یک‌دست می‌باشد و قسمتی از آن درون بتن و قسمت دیگر بیرون باقی می‌ماند تا به عنوان آرماتور در بتن‌ریزی بعدی مورد استفاده قرار گیرد.

برای اتصال مکانیکی میان اجزای تشکیل‌دهنده بتن یا دال بتنی استفاده می‌شود. عمده کاربرد این میلگرد در روسازی‌های بتنی درزدار می‌باشد و تنش اضافی حاصل از حرکت وسیله‌ها را تحمل می‌کند. میلگرد ریشه در درز عرضی روسازی بتنی کاربرد دارد و سبب انتقال بار از عضو بتنی به عضو مجاور خود می‌شود.

به بیان دیگر استفاده از میلگردهای انتظار سبب تسهیل انتقال بار میان درزهای بتن می‌گردد. لازم به ذکر است که میلگرد ریشه دارای 2 نوع استنلس استیل و اپوکسی می‌باشد که هر دو در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی از خود مقاومت نشان می‌دهند.

مشخصات میلگرد انتظار

ویژگی‌ها و مشخصات فیزیکی میلگرد ریشه در جدول زیر آورده شده است:

سایز و اندازه میلگرد انتظار

قطر میلگرد ریشه چیزی در حدود 32 تا 38 میلی‌متر، طول 460 میلی‌متر و با فاصله‌های 305 میلی‌متری استفاده می‌شود.  لازم به ذکر است که مقدار دقیق و مشخص میلگردهای انتظار برای کاشته شدن در پی، متناسب با شرایط و مکان متغیر خواهد بود. همچنین میزان میلگرد مصرفی در محل تلاقی ستون با فونداسیون بسته به نوع و میزان فشار وارده بر میلگردهای طولی می‌باشد.

میلگرد ریشه چگونه اجرا می‌شود؟

میلگرد ریشه یا انتظار در اتصالات عرضی فونداسیون قرار می‌گیرد و اجرای آن همزان با پی سازه و آرماتوربندی ستون می‌باشد. شماری از میلگردهای انتظار در یکی از صفحات بتنی قرار داده می‌شوند و بقیه آن‌ها لازم است به دال بتنی چسبانده شود.

میلگرد ریشه به 2 روش زیر اجرا می‌گردد:

1. روش اول- در این روش پیش از ریختن بتن، میلگرد دارای طول کم در پی ساختمان قرار می‌گیرد. روش اول، صرفه اقتصادی بسیاری دارد.

2. روش دوم- برخلاف روش قبل، این روش هزینه بیش‌تری دارد. به کمک این روش، حفره‌هایی در بتن ایجاد می‌نمایند و با جای‌گذاری میلگرد انتظار، حفرات به کمک ماده شیمیایی پر خواهند شد. پروسه اجرای آن به این صورت است که باید محلی میان میلگرد و موقعیت قرارگیری خاموت انتخاب شود. عمق حفره ایجاد شده از مهم‌ترین نکات در کاشت میلگرد به حساب می‌آید؛ چراکه هر قدر مقدار آن کم‌تر باشد، اتصال دارای کیفیت‌ پایین‌تری خواهد بود. این موضوع در صورتی که عمق زیاد باشد نیز صدق می‌کند. به آن معنا که سبب ایجاد ضعف خواهد شد.

کاربرد میلگرد ریشه چیست؟

به‌طور کلی از میلگردهای انتظار در انتقال بار در بتن استفاده می‌شود؛ به نحوی که یک قسمت آن در بتن قرار داده شده و نیم دیگر آن بیرون می‌ماند. دیگر کاربردهای این میلگرد را می‌توان در موارد زیر جست و جو نمود:

• اتصال ستون به فونداسیون- میلگرد ریشه با انتقال بار از ستون به فونداسیون سبب افزایش مقاومت سازه می‌شود.
• اتصال دیوار برشی به ستون- میلگردهای انتظار با قرارگیری در دیوار برشی نیروهای وارده را به خوبی تحمل و خنثی می‌نمایند.
• اتصال دال به دال- اتصال دال به دال، از دیگر کاربردهای میلگرد ریشه به حساب می‌آید. این میلگرد درون دال قرار می‌گیرد و بخش بیرون مانده به عنوان آرماتور عمل می‌کند. از میلگرد برای متصل نمودن دال‌ها به هم‌دیگر و پیشگری از جداشدگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• اتصال تیر به ستون-  محل قرارگیری میلگرد ریشه در تیر می‌باشد و بخش بیرون مانده از آن در بتن‌ریزی به عنوان آرماتور عمل می‌کند. میلگرد ریشه برای افزایش استحکام تیر در برابر بار وارده، مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین میلگردهای انتظار در اتصال دیوار به هم‌دیگر، پله به سازه و غیره کاربری دارند.
• فونداسیون- پایینی‌ترین قسمت هر سازه، فونداسیون آن است که وظیفه توزیع بار در قسمت‌های دیوار و ستون را عهده دار است. در بخش فونداسیون انتقال نیروی فشاری و کششی بر عهده میلگرد انتظار می‌باشد.
• فونداسیون باسکولی- از دیگر مصارف میلگرد ریشه در فونداسیون باسکولی است. وجود میلگرد در این فونداسیون سبب تقویت اتصال میان ستون با دیوار موجود بر سطح پی باسکولی می‌شود. در این صورت قبل از آن‌که بتن ریزی در محل فونداسیون صورت گیرد، میلگرد انتظار جانمایی می‌شود و در مرحله بعد به آرماتور طولی ستون یا دیوار وصل خواهند شد. برای بهبود عملکرد این فونداسیون، لازم است جای‌گیری این میلگرد در آن مطابق با استانداردهای لازم صورت گیرد.

مزایای استفاده از میلگرد ریشه یا انتظار چیست؟

بکارگیری میلگرد انتظار در سازه با مزایای زیر همراه می‌باشد:

• کمک به افزایش ظرفیت باربری- یکی از مهم‌ترین مزایای میلگرد انتظار، افزایش ظرفیت باربری دال بتنی می‌باشد.
• ساخت طبقات بیش‌تر بر سازه- استفاده از میلگرد ریشه به سبب مقاومتی که ایجاد می‌نماید، امکان ساخت طبقات بیش‌تر بر سازه را فراهم می‌سازد.
• افزایش عمر سازه- افزایش عمر سازه در پی استفاده از میلگرد ریشه، از دیگر مزایای این مقطع فولادی است.
• تسهیل انتقال بار میان اجزا- میلگرد ریشه بار را در کل سازه به شکل یکنواخت توزیع می‌نماید.
• صرفه‌جویی در میزان مصرف میلگرد- استفاده از میلگردهای انتظار سبب کاهش مصرف میلگرد می‌شود.
• جلوگیری از وقوع ترک خوردگی- میله‌های رولپلاک سبب کاهش ضعف در اتصالات و ترک خوردگی در گوشه‌ها می‌شوند.

معایب بکارگیری میلگرد انتظار در ساختمان سازی

پیش‌تر به مزایای استفاده از این میلگرد در ساختمان اشاره نمودیم. در کنار موارد ذکر شده، استفاده از میلگرد انتظار با معایبی نیز همراه است که به شرح زیر می‌باشد:

• تنظیم و تراز نمودن میلگرد ریشه تا حدودی دشوار است.
• این میلگرد نسبت به اتصالات فاق و زبانه مقاومت لازم را دارا نیست.
• پروسه ایجاد اتصالات رولپلاک کمی مشکل است.
• اجرای آن زمان‌بر و پرهزینه است.
• در صورتی که ترتیب و زمان‌بندی به درستی در بتن رعایت نشود، امکان ایجاد درز سرد در بتن وجود داشته و تاثیر منفی بر میزان مقاومت آن خواهد گذاشت.

لازم به ذکر است که برای به حداقل رساندن معایب ذکر شده، می‌توان از میلگرد انتظار با قطر پایین‌تر استفاده نمود.

نحوه محاسبه میلگرد انتظار

برای محاسبه طول میلگرد انتظار می‌توان از طریق فرمول زیر اقدام نمود:

50 × قطر میلگرد بر حسب میلی‌متر = طول میلگرد انتظار

ضوابط آیین نامه ای

قطر ميلگردهای ریشه كه در فونداسیون قرار می گیرند  اگر با قطر ميلگردهای ستون فرق داشته باشند و همچنین اگر ميلگردها هميشه در فشار قرار بگیرند و به صورت پوششی وصله شوند طول پوشش وصله در ستون بر اساس بزرگترين طول مهاری فشاری آرماتور با قطر بزرگتر و طول وصله ميلگرد با قطر كوچكتر انتخاب مي شود.

در همين وضعيت اگر ميلگردها تحت كشش قرار بگیرند، طول وصله ميلگردهای انتظار یا ریشه با ميلگردهای ستون در پای ستون، بر اساس طول وصله مربوط به ميلگرد با قطر بزرگتر تعيين می شود. آیین نامه قید می کند وصله پوششی برای میلگردهای سایز 36 به بالا مجاز نمی باشد مگر برای آرماتورهای سایز بیشتر از 36 به 36 برای انتقال نیروی فشاری

جمع بندی

میلگرد ریشه یا انتظار یکی از کاربردی‌ترین میلگردهای فولادی است که وظیفه انتقال بار از عضو بتنی به عضو مجاور آن را دارا می‌باشد. این میلگرد عمر مفید و ظرفیت باربری سازه را افزایش می‌دهد و در فونداسیون، فونداسیون باسکولی، دیوار برشی، اتصال ستون به فونداسیون، اتصال دال به دال و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد.

Source:
* Dowel Bars

سوالات متداول