میلگرد سنجاقی کاربرد، مزایا و معایب

میلگرد سنجاقی (به انگلیسی Pin Rebar) یکی از انواع میلگردهای عرضی است که در بازار آهن آلات با نام‌های مختلفی همچون سنجاقکی، آرماتور سنجاقی، قلاب دوخت و یا آرماتور دوخت ستون نیز شناخته می‌شوند. میلگردهای سنجاقی در مقایشه با میلگردهای معمولی اندازه‌ای باریک‌تر و کوچک‌تر دارند و از آن‌جایی که از دو طرف خود به سمت پایین خم شده‌اند، شکلی به صورت سنجاق پیدا می‌کنند.

به‌طور معمول برای ساخت این میلگرد، از میلگردهای A2 و اندازه‌های 8 و 10 استفاده می‌کنند. لازم به ذکر است که بکارگیری میلگرد سنجاقی در ساختمان سازی حائز اهمیت بسیاری است؛ چراکه علاوه بر افزایش مقاومت برشی و خمشی، بر نحوه عملکرد ستون بتنی تحت تاثیر بار جانبی شامل سیل، زلزله، طوفان و غیره به‌طور مستقیم تاثیر خواهد گذاشت.

لازم است که میلگردهای سنجاقی به صورت مزدوج و عمود قرار داده شوند و تنظیم آن‌ها به نحوی باشد که کاملا میلگرد طولی سازه را پوشش دهند. همچنین، اتصال میلگرد سنجاقی به میلگرد اصلی، توسط مفتول انجام خواهد شد.

همان‌طور که پیش از این اشاره شد، میلگرد سنجاقی دارای 2 انتهای خم شده با زاویه متفاوت می‌باشد. خم انتهایی در میلگرد به 2 شکل زیر انجام‌پذیر خواهد بود:

1. خم دو طرف 90 درجه-  این خم مطابق با مبحث 9 مقررات ملی ساختمان در حدود 12 برابر قطر میلگرد می‌باشد و هر 2 سمت میلگرد به میزان 90 درجه خم می‌شوند.
2. خم یک طرف 90 درجه و طرف دیگر 135 درجه-  در این میلگرد سنجاقی خم در یک جهت میزان 90 درجه و در سمت دیگر 135 درجه و به شکل چنگک می‌باشد.
3. خم دو طرف- در این نوع از میلگرد، دو جهت با زاویه 135 درجه خم می‌شوند و شکلی S مانند بوجود می‌آورند. قابل توجه است که زاویه‌هایی که در میلگرد ایجاد می‌شود، در خلاف جهت هم می‌باشد؛ به نحوی که انتهای یکی رو به بالا و انتهای دیگری رو به پایین خواهد بود.

بر اساس مقررات ملی ساختمان، ضوابط اجرا و استفاده از این میلگرد به شرح زیر می‎باشد:

• اگر میان خاموت‌ها ببش از سه آرماتور وجود داشته باشد، یا فاصله آزاد میان آن‌ها بیش‌تر از 15 سانتی‌متر باشد، لازم است که آرماتورها با خاموت یا آرماتور سنجاقی بسته و چفت شوند.
• چنان‌چه در ساختمانی، بیش از 5 سقف وجود داشته باشد، مهم است که در تمام ستون‌ها، میلگرد سنجاقی بکار گرفته شود.
• مهم است که فاصله میان سنجاقکی‌ها در جهت عمود بر محور طولی عضو کم‌تر یا مساوی با 35 سانتی‌متر باشد.
• محاسبه تعداد و فاصله میلگرد سنجاقی توسط طراح سازه انجام خواهد شد.
• هنگامی که میزان آرماتورهای طولی ستون از 12 عدد بیش‌تر شود، به علت تراکم زیاد آرماتور، ویبراسیون بتن برای متراکم ساختن، با مشکل مواجه خواهد شد. مطابق با آیین‌نامه‌ها و مقررات ملی ساختمان، در این مواقع می‌توان خاموت بسته لوزی را با سنجاقی جایگزین نمود که در هر خاموت تنها 1 میلگرد طولی به شکل آزاد قرار داده می‌شود.

برای اجرای سنجاقی در ستون هر سازه، لازم است مراحلی طی شود که در ادامه این موارد را بررسی خواهیم کرد:

1. تعیین میزان میلگرد سنجاقی مورد نیاز

برای مشخص کردن مقدار سنجاقی مورد نیاز لازم است پارامترهایی همچون طول ستون، تعداد میلگرد طولی بکار گرفته شده و فاصله میان میلگردهای طولی از هم‌دیگر تعیین گردد. به تناسب افزایش تعداد میلگردهای طولی استفاده شده، نیاز به میلگرد سنجاقی بیش‌تری برای محکم کردن آن خواهد بود.

2. قرارگیری سنجاقی در قسمت موردنظر

پس از تعیین میزان میلگرد سنجاقی مورد نیاز برای سازه، لازم است جایگذاری آن‌ها طبق اصول انجام گیرد. در مرحله اول مهم است که میلگرد سنجاقی دارای خم 90 درجه در 2 جهت، در جایگاه مناسب قرار می‌گیرند. پس از آن، زمان قراردهی میلگردهای دارای خم 90 درجه در یک جهت، می‌رسد. این نوع از سنجاقی‌ به شکل یکی در میان و متناوب با سنجاقی‌ استاندارد قرار گرفته می‌شود. نصب آن بر روی ستون به گونه‌ای می‌باشد که جهت 90 درجه آن به سمت برش دال بتنی ستون باشد.

یکی از اصلی‌ترین اجزای هر سازه، ستون آن سازه است که نقش مهمی در تامین مقاومت یک ساختمان ایفا می‌کند؛ چراکه نیرو و بار وارده به ساختمان را به زمین انتقال می‌دهند. به همین خاطر لازم است که مقاومت بالایی داشته باشند. در پروسه ساخت ستون بتنی، در ابتدا لازم است ستون را با میلگردهای آرماتوربندی اجرا کنند و پس از آن شروع به بتن‌ریزی نمایند. آرماتور سنجاقی در این ستون حکم نگهدارنده میلگردهای طولی را داشته و سبب افزایش استحکام ستون نسبت به فشارهای لرزه‌ای وارده خواهد شد.

دیوارهای برشی از دیگر کاربردهای سنجاقکی به حساب می‌آید. ساختار دیوارهای برشی به صورت بتنی است و به علت آن‌که امکان قرارگیری تحت تنش برشی ساختمان را داشته باشند، باید از استحکام مناسبی برخوردار باشند. همچنین لازم است برای ثابت نگهداری میلگردها از سنجاقی استفاده شود. در اسکلت‌های فلزی و فونداسیون، آرماتورهای سنجاقی حائز اهمیت بسیاری هستند.

استفاده از آرماتور سنجاقی در ساختمان سازی با مزایای زیر همراه می‌باشد:

• نصب و اجرای آرماتور سنجاقی آسان است؛ به همین علت محبوبیت بسیاری دارد.
• به علت دارا بودن آرماتور سنجاقی از فرم خاص، امکان نگهداری میلگرد طولی درون محل خود وجود دارد.
• حجم کم و وزن پایین این میلگرد منجر به آن می‌شود که در قسمت‌های مختلف سازه بتوان از آن استفاده کرد.
• میلگرد سنجاقی برخلاف یکی از انواع خاموت که عملکردی مشابه با سنجا‌قی دارد و به شلوغی میلگردها و سختی به هنگام بتن‌ ریزی می‌گردد، دارای عملکردی آسان است.

اگرچه استفاده از سنجاقی در ستون و فونداسیون سبب افزایش استحکام و مقاومت خواهد شد؛ با این وجود بکارگیری این مقطع در ساختمان با معایبی همراه می‌باشد که در مواقع مشکل‌ساز خواهد بود:

• مهم است که اجرای سنجاقی با نظارت شخص متخصص باشد؛ این به آن علت است که فواصل و طریقه اجرا سنجاقی حائز اهمیت بسیاری می‌باشد.
• برای ساخت آرماتور سنجاقی، باید براساس محاسبات دقیق، اندازه خم و زاویه‌ها مشخص شود.
• مهم است که ساخت سنجاقی به صورت پیش آماده باشد. به همین جهت چنان‌چه اندازه و مشخصات سنجاقی در مقایسه با ستون به اندازه صحیح و درستی نباشد، بکارگیری آن در سازه با مشکلات بسیاری همراه خواهد شد.

وزن میلگرد سنجاقی وابسته به میزان قطر و طول آن است. برای محاسبه وزن سنجاقی پس از محاسبه میزان قطر، می‌توان از طریق فرمول زیر اقدام کرد:

0.00617 × قطر میلگرد (mm) × طول میلگرد (m)  = وزن میلگرد سنجاقی

جمع بندی

میلگرد سنجاقی یا آرماتور سنجاقی یکی از انواع میلگردهای فولادی عرضی است که از 2 سمت خود دارای خم‌شدگی می‌باشد و بکارگیری آن در ستون، دیوار برشی و فونداسیون منجر به افزایش مقاومت قابل توجه آن خواهد شد. این میلگرد دارای 3 نوع خم 2 سر 90 درجه، خم 2 سر 135 درجه و خم یک جهت 90 و جهت دیگر 135 درجه می‌باشد.

سوالات متداول