انواع مصرف فولاد

فولاد به عنوان یکی از مهم‌ترین و پراستفاده‌ترین مواد در صنایع مختلف جهان شناخته می‌شود. این فلز مقاوم و همه‌کاره، نقش اساسی در ساخت و ساز، تولید ماشین‌آلات، خودرو، زیرساخت‌های شهری و حتی صنایع کوچک‌تر دارد. اما وقتی صحبت از مصرف فولاد می‌شود، نمی‌توان به یک تعریف ساده بسنده کرد؛ بلکه مصرف فولاد را به چند دسته مختلف تقسیم‌بندی می‌کنند که هر کدام مفهوم و کاربرد خاص خود را دارند.

در این مقاله، با انواع مصرف فولاد آشنا می‌شویم و به بررسی ارقام و آمارهای مهم مصرف فولاد در سطح جهان و ایران می‌پردازیم.

مصرف فولاد را عمدتاً به سه گروه اصلی تقسیم می‌کنند:

• مصرف ظاهری فولاد

• مصرف حقیقی فولاد

• مصرف واقعی فولاد

هرکدام از این انواع مصرف، نحوه محاسبه و مفهوم متفاوتی دارد که برای تحلیل بازار فولاد و تقاضای آن ضروری است.

مصرف ظاهری فولاد به صورت ساده از فرمول زیر محاسبه می‌شود:

مجموع تولید داخلی فولاد + واردات – صادرات = مصرف ظاهری فولاد

این شاخص نشان‌دهنده حجم کلی فولاد است که در کشور مصرف شده اما یک دید کلی و اولیه است و برخی عوامل دیگر را در نظر نمی‌گیرد.

مصرف حقیقی فولاد دقیق‌تر از مصرف ظاهری است و تغییرات موجودی انبارها در نظر گرفته می‌شود. یعنی اگر کارخانه‌ها یا انبارها، فولاد بیشتری نسبت به دوره قبل ذخیره کرده باشند یا از موجودی خود کاسته باشند، این تغییرات در مصرف حقیقی اثرگذار است.

بنابراین:

مصرف حقیقی = مصرف ظاهری + (کاهش یا افزایش موجودی انبارها)

با توجه به اینکه دسترسی به آمار دقیق موجودی انبارها مشکل است، معمولاً مصرف حقیقی تخمینی است اما تصویری دقیق‌تر از وضعیت بازار و مصرف فولاد ارائه می‌دهد.

مصرف واقعی فولاد، کامل‌ترین و دقیق‌ترین شاخص است که علاوه بر موارد فوق، صادرات غیرمستقیم یا محصولات فولادی تصنعی را نیز در نظر می‌گیرد.

مصرف واقعی = مصرف ظاهری – صادرات غیرمستقیم

این عدد به ما کمک می‌کند که بهتر متوجه شویم تقاضای واقعی و نهایی فولاد در کشور چقدر است و تا چه حد عوامل خارجی بر آن تاثیر گذاشته‌اند.

طبق آمارهای رسمی سال ۲۰۱۳، کشور چین بیشترین مصرف ظاهری فولاد را در جهان به خود اختصاص داد و پس از آن کشورهای آمریکا و هند قرار داشتند. این سه کشور به دلیل حجم عظیم تولید صنعتی، ساخت و ساز و توسعه زیرساخت‌ها، مصرف بالایی از فولاد دارند.

جالب است بدانید که برخی کشورها مثل کره جنوبی، تایوان و جمهوری چک بیشترین مصرف سرانه فولاد را داشتند؛ یعنی با توجه به جمعیت‌شان، هر فرد به طور متوسط فولاد بیشتری مصرف می‌کرد.

ایران نیز یکی از کشورهای پرمصرف فولاد در منطقه است. در سال ۲۰۱۳، مصرف ظاهری فولاد در ایران به حدود ۱۶.۷ میلیون تن رسید که ایران را در جایگاه سیزدهم جهان قرار داد.

از نظر مصرف سرانه فولاد، یعنی میزان مصرف فولاد به ازای هر نفر، ایران در رتبه نوزدهم جهان قرار داشت. این میزان مصرف سرانه در آن سال حدود ۲۱۹ کیلوگرم فولاد نهایی به ازای هر نفر بود که رقم قابل توجهی است.

در سال ۲۰۱۳، مصرف واقعی فولاد در جهان به حدود ۱،۳۳۸ میلیون تن رسید که سهم چین از این میزان نزدیک به ۴۵ درصد بود. این نشان‌دهنده نقش کلیدی چین در بازار جهانی فولاد است.

پس از چین، کشورهای آمریکا، روسیه، ژاپن و کره جنوبی به ترتیب بیشترین مصرف واقعی فولاد را داشتند. همچنین در بین کشورها، کره جنوبی، کانادا، چین و روسیه بیشترین مصرف سرانه واقعی فولاد را داشتند.

مصرف فولاد در جهان همیشه ثابت نبوده و به عوامل مختلفی وابسته است؛ از جمله رشد اقتصادی، توسعه زیرساخت‌ها، بازار مسکن و صنایع مادر. به همین دلیل، در سال ۲۰۱۳ نسبت به سال ۲۰۱۲، مصرف ظاهری سرانه فولاد خام و محصولات نهایی فولادی کاهش قابل توجهی داشت که می‌تواند ناشی از تغییر شرایط اقتصادی جهانی باشد.

فولاد به عنوان یکی از مواد پایه در توسعه صنعتی و اقتصادی هر کشوری شناخته می‌شود. شناخت دقیق انواع مصرف فولاد و تحلیل روندهای آن به مدیران، سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی بهتری برای توسعه صنعتی و زیرساختی داشته باشند.

در کنار این، بررسی آمار مصرف فولاد نشان می‌دهد که کشورها چگونه به سمت توسعه پایدار حرکت می‌کنند و نیازهای بازار داخلی و جهانی چگونه تغییر می‌کند.

مصرف فولاد در جهان به سه دسته ظاهری، حقیقی و واقعی تقسیم می‌شود که هرکدام اطلاعات متفاوتی از بازار و تقاضا ارائه می‌دهند. کشور چین به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده فولاد در جهان شناخته می‌شود و ایران نیز در منطقه و جهان جایگاه قابل توجهی دارد.