میلگرد چیست + انواع میلگرد، استانداردها و 5 کاربرد

تاریخچه استفاده از میلگرد به چه زمان بازمی‌گردد؟

استفاده از میلگرد فولادی برای اولین بار به شخصی به نام جوزف لوئیس (Joseph Louis Lambot) نسبت داده می‌شود. (اگرچه از نظر بعضی، شخصی به نام جوزف مونیر اولین فردی بود که از بتن مسلح استفاده کرد.) لوئیس به خوبی به این نکته پی برد که چنان‌چه میلگرد در کنار بتن استفاده شود، (که تعریفی از بتن مسلح به حساب می‌آید) نقص کششی بتن را پوشش می‌دهد و سبب افزایش مقاومت سازه فولادی در برابر نیروی کششی و نیروی فشاری می‌شود.

این فرآیند به آن دلیل انجام شد که بتن به تنهایی توانایی تحمل نیروهای کششی بالا را ندارد و در آن ترک خوردگی به وجود می‌آید. این در حالی است که با استفاده از میلگرد، مقاومت بتن افزایش می‌یابد. لازم به ذکر است که حق ثبت اختراع میلگرد در فرانسه در سال 1867 به جوزف مونیر و در آمریکا در سال 1878 به شخصی به نام تادئوس هایت داده شد.

میلگرد چیست؟

حال که به بررسی تاریخچه استفاده از میلگرد پرداختیم، نوبت به آن رسیده است که این مقطع فولادی را به‌طور مفصل معرفی نماییم. میلگرد (به انگلیسی Rebar) در حقیقت میله‌ای آهنی با سطح مقطع گرد و توپر است که جنس آن فولادی بوده و سطح آن یا به صورت ساده و یا به صورت آج‌دار می‌باشد. (آج به برجستگی‌های روی میلگرد اطلاق می‌گردد.)

انواع میلگرد از لحاظ شکل، جنس و استاندارد

اهمیت میلگردهای فولادی در ساخت و ساز تا جایی است که انواع گوناگون و متنوعی از این محصول با اهداف و کاربردهای مختلف به تولید می‌رسند. بنابراین از منظرهای مختلفی می‌توان میلگردها را دسته‌بندی نمود.

انواع میلگرد از لحاظ شکل ظاهر

در دسته بندی کلی و اولیه، میلگردها به 2 نوع ساده و آج‌دار تقسیم‌بندی می‌شوند. قطر میلگردهای ساده مابین 6 تا 50 میلی‌متر می‌باشد و از آن‌جایی که در برابر خم‌شدگی مقاومت قابل توجهی ندارد، در صنایع سنگین مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

بر سطح میلگردهای ساده به‌طور معمول علامت فی (Ø) که نشان‌دهنده بدون آج بودن است، حک می‌شود و در انواع اتصالات ساختمان، صنایع خودروسازی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در مقابل میلگردهای آجدار دارای سطح برجسته‌ می‌باشند که این برجستگی‌ها سبب کاهش لغزش میلگرد و افزایش مقاومت کششی سازه بتنی خواهد شد. قطر این میلگرد مشابه با نوع قبل بوده و مهم‌ترین کاربرد آن در تولید بتن مسلح و افزایش مقاومت ساختمان می‌باشد.

انواع میلگرد از لحاظ جنس تولیدی

طبق دسته‌بندی دیگری، میلگردها از لحاظ جنس تقسیم می‌شوند که این موارد به شرح زیر است:

• میلگرد اروپایی

از آن‌جایی که میلگرد اروپایی از منگنز تولید می‌شود، به آسانی دچار خم‌شدگی می‌گردد. باوجود این مشکل، این میلگرد به علت قیمت پایین، موارد مصرف مخصوص به خود را دارد. هرچند استفاده از آن در مناطقی که زلزله و طوفان به وفور اتفاق می‎افتد، می‌تواند خطرآفرین باشد.

• میلگرد با فولاد پرکربن

میلگرد با فولاد پرکربن که با نام میلگرد سیاه نیز در بازار آهن آلات عرضه می‌شود، معمول‌ترین نوع میلگرد در مقیاس پروژه می‌باشد. در عین آن‌که این میلگرد به علت وجود کربن مقاومت کششی بالایی دارد، در مقابل زنگ‌زدگی مقاومت چندانی از خود نشان نمی‌دهد و در مناطق مرطوب دچار خوردگی می‌گردد.

• میلگرد با پوشش اپوکسی

این میلگرد همان نوع قبل است که بر روی آن پوششی از اپوکسی قرار داده‌اند. به کمک این پوشش مقاومت میلگرد نسبت به خوردگی افزایش بسیاری پیدا خواهد کرد. با این حال استحکام کششی هر دو میلگرد یکسان می‌باشد. بدیهی است که به علت مقاومت بیش‌تر این میلگرد، قیمت آن نیز بالاتر خواهد بود.

• میلگرد تقویتی

این میلگردها از شمش‌های فولادی نورد گرم به تولید می‌رسند و دارای مقاومت کششی بسیار بالایی می‌باشند. این میلگرد توانایی خم شدن تا 180 درجه را دارا می‌باشد.

• میلگرد استنلس استیل یا ضد زنگ

میلگرد استنلس استیل یا میلگرد ضدزنگ، گران‌ترین نوع میلگرد به حساب می‌آید؛ چراکه در برابر زنگ زدگی مقاومت زیادی داشته و به آسانی دچار خوردگی نمی‌شود. به همین علت استفاده از آن چندان صرفه اقتصادی ندارد و صرفا در موارد مخصوصی بکار گرفته می‌شود.

• میلگرد از فیبر تقویت شده پلیمری

میلگرد FRP یا میلگرد کامپوزیتی یکی از انواع میلگرد است که از فیبر تولید می‌شود. وزن این میلگرد پایین بوده و دچار خوردگی نمی‌شود؛ که این امر از مزایای آن به حساب می‌آید. میلگرد کامپوزیت قیمت نسبتا بالایی دارد و در صنایع هوافضا، صنایع آبی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر مقاومت به خوردگی، این میلگرد نسبت به سولفات‌ها و كلريدها نیز استحکام خوبی دارد.

• میلگرد ترانس

سطح میلگرد ترانس کاملا صیقل داده می‌شود و به علت برخورداری از ظاهر مناسب و براق، در مواردی که ظاهر پروژه اهمیت داشته باشد، از آن استفاده می‌شود. میلگرد ترانس بلبرینگ خور، دوپولیش، مفتول، ترانس شش پر و سنگ خورده از انواع این میلگرد هستند.

• میلگرد گالوانیزه

میلگرد گالوانیزه در حقیقت همان میلگرد فولادی معمولی است که بر سطح آن لایه‌ای محافظ از فلز روی پوشانده شده است. این پوشش معمولا به کمک فرآیند گالوانیزاسیون گرم انجام می‌گیرد. مقاومت این میلگرد در برابر خوردگی نسبت به میلگرد معمولی بسیار بیش‌تر بوده و به تبع آن قیمت بالاتری دارد.

• میلگرد فایبرگلاس

میلگرد فایبرگلاس با هدف تقویت بتن به‌کار گرفته می‌شود و از مزایای آن می‌توان به وزن پایین این میلگرد اشاره کرد. میلگرد فایبر گلاس در عین آن‌که از قابلیت خمش برخوردار نیست، نسبت به خوردگی مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهد.

انواع میلگرد از لحاظ استاندارد

میلگردهای فولادی از لحاظ استاندارد تولید نیز در دسته‌بندی مختلفی تولید می‌شوند که شامل موارد زیر می‌باشد:

• میلگرد A1

این میلگرد که ساده و بدون آج می‌باشد، با نام میلگرد داکتیل نیز در بازار آهن آلات در بازار شناخته می‌شود. این میلگرد از لحاظ ترکیب شیمیایی دارای 24 درصد کربن و 60 درصد سیلیسیوم است و به علت نرم بودن، مقاومت کششی زیادی ندارد.

• میلگرد A2

این میلگرد برخلاف نوع قبل آجدار بوده و آج آن به شکل مارپیچ می‌باشد. این میلگرد را با عنوان میلگرد نیمه نرم نیز می‌شناسند؛ چراکه دارای تنش جاری 3000 کیلوگرم بر سانتی متر مربع و تنش گسیختگی 5000 کیلوگرم بر متر مربع است.

• میلگرد A3

این میلگرد با نام میلگرد جناغی نیز شناخته می‌شود و از انواع میلگرد خشک به حساب می‌آید؛ چراکه تنش جاری 4000 کیلوگرم بر سانتی متر مربع و تنش گسیختگی 6000 کیلوگرم بر سانتی متر مربع دارد. این میلگرد خاصیت شکل‌گیری پایینی دارد.

• میلگرد A4

در بازار آهن آلات این میلگرد را با عنوان میلگرد مرکب نیز می‌شناسند که دارای آج بر سطح خود می‌باشد. این میلگرد از انواع سخت میلگرد به حساب می‌آید و در سازه‌های فولادی به‌وفور از آن استفاده می‌شود.

روش ساخت میلگرد چیست؟

حال که به معرفی میلگرد و انواع آن پرداختیم، نوبت به آن رسیده است که روش ساخت آن را نیز بررسی نماییم. میلگردهای فولادی به طرق مختلفی تولید می‌شوند که در ادامه مطلب به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت:

• نورد گرم

در نورد گرم شمش‌ها در کوره‌های مخصوص تولید میلگرد با دمای 1000 تا 1100 درجه حرارت داده شده و پس از آن نوردکاری می‌شوند. طی نورد شمش‌ها با عبور از غلتک‌های مختلف شکل و فرم دایره پیدا می‌کنند که این مرحله تحت عنوان رافینگ شناخته می‌شود. پس از اتمام نوردکاری میلگرد با قطرهای مختلف به تولید می‌رسد. نهایتا طبق استانداردهایی که پیش‌تر گفته شد،  آج‌گذاری می‌شود. لازم به ذکر است که میلگردهای A2 در خط نورد آج‌گذاری می‌شوند و میلگردهای A2 و A3 پس از خنک‌کاری دارای آج خواهند شد.

• نورد سرد

این روش تا مرحله رافینگ همانند روش قبل است. پس از انجام رافینگ در ابتدا دمای شمش‌ها به کمک خنک‌کاری کاهش پیدا می‌کند. پس از آن شمش نوردکاری شده و میلگرد به تولید می‌رسد. انجام این فرآیند سبب افزایش مقاومت و سختی میلگرد خواهد شد. به همین علت از میلگردهای تولید شده با این روش در مواردی استفاده می‌شود که احتیاج به میلگرد با مقاومت بالا باشد. لازم به ذکر است که میلگردهای تولیدی با نورد سرد، دارای مقاومت کششی، مقاومت پیچشی و شکل‌پذیری پایین‌تری نسبت به روش‌های دیگر هستند.

• روش میکروآلیاژی

این روش مانند نورد گرم است با این تفاوت که در این روش از عناصری همچون تیتانیوم، نیوبیوم و وانادیوم در مواد مذاب میلگرد استفاده می‌کنند. میلگردهای میکروآلیاژی، پس از آن‌که فرآیند تولید به پایان رسید، خنک می‌شوند و نسبت به سایر روش‌های از استحکام، کشش و انعطاف زیادی برخوردار می‌باشند. باتوجه به موارد ذکر شده، استفاده از میلگرد تولیدی با این روش در مناطق زلزله‌خیز توجیه خواهد شد.

• روش ترمکس

میلگرد ترمکس به وسیله تکنولوژی QST که به معنای خود آب دیده یا فرونشسته است، تولید می‌شود. در حقیقت به میلگردی که توسط فرآیند خاموش کردن در مراحل نهایی نورد به تولید رسد، میلگرد ترمکس نام دارد. به عبارتی میلگردها پس از نورد گرم، با عملیات درون خطی آبدهی شده، خنک‌کاری می‌شوند.

پس از آن حرارت به طور آهسته از داخل به بیرون میلگرد منتقل می‌شود. این انتقال حرارت، سبب ایجاد سطحی سخت و شکننده می‌شود. افزون بر آن این نوع میلگرد به علت آن‌که میزان کربن کمی دارد، از شکل ‌پذیری و مقاومت کششی بهتری نیز برخوردار می‌باشد. میلگرد تولیدی با روش ترمکس دارای قابلیت جوشکاری به روش سر به سر بوده و دارای استحکام تسلیم مناسبی است.

سایز میلگردها به چه اندازه است؟

میلگردها به تناسب کاربردی که دارا هستند، در سایز و اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند که شامل موارد زیر می‌باشد:

• میلگرد با سایز 8
• میلگرد با سایز 10
• میلگرد با سایز 12
• میلگرد با سایز 14
• میلگرد با سایز 16
• میلگرد با سایز 18
• میلگرد با سایز 20
• میلگرد با سایز 22
• میلگرد با سایز 25
• میلگرد با سایز 28
• میلگرد با سایز 32

کاربردهای میلگرد چیست؟

به‎طور کلی و صرف نظر از نوع میلگرد، این مقطع فولادی با اهداف زیر مورد استفاده قرار می‌گیرند:

• تقویت بتن و ساخت بتن مسلح
• ساخت خاموت و میلگرد عرضی
• استفاده در اتصالات صنعتی
• خودروسازی و ساخت لوازم نقلیه
• کاربرد به عنوان میلگرد حرارتی در تیرچه بلوک

عوامل اثرگذار بر قیمت میلگرد چیست؟

عوامل متعددی همچون وجود و یا عدم وجود آج، برند کارخانه تولید کننده، نوع میلگرد، جنس، قیمت مواد اولیه، نوسانات قیمت بازار آهن و غیره بر قیمت نهایی میلگرد اثرگذار خواهند بود. باتوجه به موارد ذکر شده درمی‌یابیم که قیمت میلگرد فولادی تحت تاثیر عوامل مختلف دچار نوسانات زیادی خواهد شد. به همین علت مهم است که استعلام قیمت و خریداری آن از مراکز معتبر انجام گیرد.

کارخانه های تولید کننده میلگرد در ایران کدامند؟

در کشور ایران به علت تعدد منابع زغال سنگ، کارخانه‌های بسیاری مشغول به تولید میلگرد هستند و این مقطع فولادی را با بالاترین کیفیت به خریداران آن عرضه می‌کنند. در ادامه برترین تولیدکنندگان میلگرد در ایران را بررسی خواهیم کرد:

• کارخانه ذوب آهن اصفهان
• ظفر بناب
• نیشابور
• هشترود
• امیرکبیر خزر
• کویر کاشان
• فولاد بافق
• جهان فولاد سیرجان

برای مشاهده بروزترین قیمت میلگرد در سایت آهن باکس کلیک کنید

سخن آخر

میلگرد یکی از اصلی‌ترین مقاطع فولادی در ساختمان سازی به حساب می‌آید و از لحاظ ظاهری شکلی استوانه‌ای و توپر دارد. عمده کاربرد آن در تقویت بتن و ساخت بتن مسلح است و سبب ایجاد و افزایش استحکام یک سازه خواهد شد. میلگردها از منظرهای مختلفی همچون شکل ظاهر، جنس تولید شده و استاندارد تولید به انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شوند و در صنایع ساختمان سازی، خودروسازی و غیره بکار گرفته می‌شوند.

Source:
* What is Rebar?
* What is Rebar? Types and Grades of Steel Reinforcement