ورق قلع اندود چیست + انواع تین پلیت و 5 کاربرد آن

تاریخچه استفاده از ورق‌های قلع اندود

اولین بار در سال 1665 میلادی بود که ایده ساخت قوطی‌های فلزی در بریتانیا مطرح گردید. چراکه انسان‌ها در آن زمان به دنبال وسیله‌ای بودند تا بتوانند مواد غذایی را بدون وقوع مشکل در آن نگهداری نمایند.

در آن سال شخصی به نام نیکلاس، قوطی‌هایی آهنی به کمک عنصر قلع تولید کرد که با استقبال بسیار عموم مواجه گردید. رفته رفته با پیشرفت زندگی و صنعت، این مقاطع و ظروف به شکل امروزی خود درآمدند.

ورق قلع اندود چیست؟

آیا می‌دانید ورق قلع اندود چیست و چگونه به تولید می‌رسد؟ ورق فولادی قلع اندود یا تین پلیت یا ورق قلع (به انگلیسی Tin coated sheet) یکی از انواع ورق‌های فولادی است که به کمک عنصر قلع روی آن پوشش داده شده است. به همین علت، دارای ظاهری نقره‌ای رنگ و براق است و نسبت به خوردگی، مقاومت مناسبی از خود نشان می‌دهد.

ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که علت آبکاری ورق‌های فولادی با قلع، آن است که سازندگان ورق امکان تولید ورقی تنها از عنصر قلع را دارا نیستند. بنابراین یا از آن در ترکیب با عناصر دیگر و یا به عنوان پوشش قطعات یا ورق استفاده می‌کنند.

با انواع ورق آهن در مقاله ورق‌ فولادی چیست؟ انواع ورق آهن + ۳ روش شکل دهی آن آشنا شوید.

علاوه بر ظاهر مناسب و مقاومت نسبت به خوردگی، برخورداری از ویژگی‌هایی مانند ضخامت یکنواخت سطح ورق، عدم فرسایش با سرعت زیاد، انعطاف‌پذیری، مقاومت بالا و غیره، سبب گستردگی کاربرد این ورق در صنعت می‌شود.

لازم به ذکر است که ورق قلع اندود در حالت کلی دارای ظاهری مات می‌باشد، اما چنان‌چه هنگام تولید تا نقطه ذوب قلع، حرارت داده شود، قلع دچار ذوب سطحی می‌شود و نهایتا ظاهری براق پیدا می‌کند.

روش تولید ورق قلع اندود

پس از آنکه دریافتید ورق قلع اندود چیست، لازم است در مورد روش تولید آن هم اطلاعاتی کسب کنیم. 2 روش مختلف و متفاوت از هم‌ دیگر برای تولید ورق‌های قلع اندود وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

1. روش غوطه‌وری
2. روش الکترولیت

برای تولید این ورق در ابتدا ورقی فولادی به عنوان فلز پایه انتخاب شده و به خط تولید ارسال می‌شود. ورق، ابتدا وارد حوضچه‌ای حاوی آب شده و شست و شو داده می‌شود.

پس از آن، در حمام اسیدی قرار می‌گیرد و برای بار دوم در حوضچه آب قرار گرفته تا پاکسازی آن تکمیل شود.

در مرحله بعد نوبت به پوشش‌دهی ورق می‌رسد. برای ایجاد روکش بر سطح ورق به روش الکترولیتی سطح را قلع اندود می‌کنند.

سپس به کمک کوره‌های مخصوص به ورق گرما داده شده و به صورت ناگهانی سرد می‌شود. نهایتا کیفیت محصول تولید شده بررسی و در اندازه و سایز مدنظر روانه بازار می‌گردد.

ورق قلع اندود مطابق با چه استانداردی ساخته می‌شود؟

پس از آنکه دریافتید ورق قلع اندود چیست و چگونه به تولید می‌رسد، لازم است با استانداردهای مختلف تولید آن نیز آشنا شوید. ساخت ورق‌های قلع اندود همواره با استانداردهای مشخصی صورت می‌گیرد. در غیر این صورت ورق تولید شده از کیفیت کافی برخوردار نخواهد بود. استانداردهای ساخت این ورق به شرح زیر هستند:

• استاندارد ملی ایران INSO 15997
• استاندارد ملی ایران INSO 21099
• استاندارد بین المللی  ASTM 623
• استاندارد بین المللی   ASTM 657
• استاندارد بین المللی   JIS G 3303
• استاندارد بین المللی   EN 10203/91
• استاندارد بین المللی   ISO 5950:2012
• استاندارد بین المللی  ISO 11949- 2016

انواع ورق قلع اندود چیست؟

تقسیم‌بندی ورق‌های قلع اندود بر اساس میزان سختی و نرمی آن‌ها انجام می‌شود. طبق این دسته‌بندی انواع ورق شامل موارد زیر می‌شود:

• ورق قلع اندود با تمپر 2 با درجه سختی نرم
• ورق قلع اندود با تمپر 3 با درجه سختی معمولی
• ورق قلع اندود با تمپر 4 با درجه سختی سخت

ترکیبات شیمیایی ورق قلع

ترکیبات شیمیایی این ورق فولادی در جدول زیر آورده شده است:

ورق قلع اندود دارای چه ابعادی است؟

دو پارامتر مهم در ورق‌های قلع اندود ضخامت و عرض آن‌ها می‌باشد. ضخامت ورق قلع‌اندود، چیزی حدود 0.12 تا 0.55 میلی‌متر و عرض آن 600 تا 1050 است. وزن این ورق، متناسب با ضخامت و عرض، متغیر خواهد بود. به علت وزن پایین متریال تشکیل دهنده، ورق قلع نسبت به سایر ورق‌های فولادی وزنی پایین دارد.

خصوصیات و مزایای ورق قلع اندود چیست؟

ویژگی‌هایی که سبب تمایز ورق قلع از بسیاری از ورق‌های فولادی می‌شود را می‌توان در موارد زیر جست و جو کرد:

• بازه مکانیکی گسترده

یکی از ویژگی‌های ورق قلع، بازه مکانیکی گسترده آن است. به این معنا که تین پلیت در قیاس با دیگر ورق‌های فولادی بر اساس مشخصات مکانیکی دارای بازه تولید گسترده‌ای بوده و از لحاظ پرداخت در پنج شکل مختلف و از لحاظ طبع در سه شکل مختلف به تولید می‌رسد.

• کاهش آلودگی محیطی

چنان‌چه ورق قلع اندود در طبیعت قرار گیرد، به‌واسطه کنش و واکنش‌هایی همچون اکسیداسیون به چرخه طبیعت باز می‌گردد. به همین خاطر آلودگی کمی به محیط زیست وارد می‌نماید.

• روغن اندود بودن

ورق‌های قلع اندود الکترولیتی بر دو سطح خود لایه‌ای از روغن دارند. این روغن سبب آن می‌شود که میزان سایش ورق به کم‌ترین مقدار خود برسد. ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که روغن این ورق برای روانکاری در کشش یا شکل‌دهی مناسب نمی‌باشد.

• بازیافت آسان

به علت برخورداری آهن از قابلیت جذب مغناطیسی، امکان جداسازی از زباله‌ها را به راحتی دارا است و به چرخه طبیعت بازمی‌گردد. قابل توجه است که تقریبا تمام مقاطع فلزی (80 درصد) با این روش بازیافت می‌شوند.

• قابلیت لحیم کاری بالا

به علت قابلیت لحیم‌کاری بسیار خوب ورق قلع، از لحیم کاری برای اتصال ورق استفاده می‌نمایند. لازم به ذکر است که چنان‌چه الزام به جوشکاری باشد، ورق قلع اندود دارای امکان جوشکاری می‌باشد.

خواص مکانیکی ورق قلع اندود

اگرچه نگهداری طولانی مدت ورق قلع امکان تغییر خواص مکانیکی آن را فراهم می‌سازد، به‌طور کلی خواص آن مطابق با استانداردهای زیر می‌باشد:

خواص شیمیایی ورق قلع اندود

از عناصر مختلفی در ساخت ورق‌های قلع اندود استفاده می‌شود که در جدول زیر مقادیر هر یک را به تفکیک آورده‌ایم:

کاربرد تین پلیت چیست؟

از ورق‌های قلع به علت برخورداری از مشخصاتی که پیش از این، به آن‌ها اشاره شد (مقاومت نسبت به خوردگی، بازیافت آسان، قابلیت لحیم کاری و غیره)، در صنایع زیر استفاده می‌کنند:

• تین پلیت در ساخت انواع برد و قطعات الکترونیکی تخصصی و یا غیرتخصصی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• بسیاری از قطعات مورد استفاده در صنعت خودروسازی همچون فیلترها و یا واشرها متشکل از ورق قلع می‌باشند.
• یکی از مهم‌ترین کاربردهای ورق قلع اندود در ساختمان سازی و نماسازی به علت مقاومت بالا و ظاهر مناسب آن می‌باشد.
• در صنایع بسته بندی مواد غذایی همچون قوطی‌های کنسرو به طور گسترده از ورق‌های قلع اندود استفاده می‌شود.
• از ورق قلع اندود در ساخت پانل‌های سقفی استفاده می‌کنند.

نکات خرید ورق قلع اندود چیست؟

به هنگام خرید ورق‌های قلع‌اندود لازم است به نکات زیر توجه شود:

• بررسی حداقل قطر داخلی و حداکثر قطر خارجی و حداکثر وزن قابل قبول
• عاری از لایه لایه بودن یا ترک سطحی
• توجه به بازار آهن آلات و بررسی روزانه قیمت ورق قلع

جمع بندی

ورق قلع‌اندود یا تین‌پلیت یکی از انواع ورق‌های فولادی است که به علت پوشش‌دهی با عنصر قلع بر هر دو سطح خود، دارای ظاهر مناسب و مقاومت نسبت به خوردگی است.

همچنین به علت برخورداری از ویژگی‌هایی مانند استحکام بالا و لحیم‌کاری، در ساخت پانل‌های سقفی، ساختمان‌سازی، خودروسازی و غیره از ورق قلع استفاده بسیاری می‌شود.

Source:
* Tinplate and Tin Free Steel

سوالات متداول